Oxford Elektrikli Çanı olarak da bilinen Dünyanın en eski zilinin hafif sesi artık zar zor duyuluyor. Ancak ses yüksekliğindeki azalma, pilinin dayanıklılığı göz önüne alındığında fazlasıyla önemsiz görünüyor. Çan 1840’tan beri çalıyor, bu da onu dünyanın en uzun süredir devam eden bilim deneylerinden biri yapıyor. Pilin bu kadar uzun süre dayanması ise tam olarak bir gizem.
Oxford Üniversitesi fizik profesörü Reverend Robert Walker tarafından 1840 yılında satın alınan ve şu anda üniversitenin Clarendon Laboratuvarı’nda bulunan zil, her biri kuru bir yığının altına yerleştirilmiş iki pirinç çandan oluşuyor.
Zilin bu kadar uzun süredir çalıyor olmasının nedeninin çok fazla güce ihtiyaç duymaması ve çok fazla enerji kaybı olmaması olduğu düşünülüyor. Dr. Robert Taylor’ın açıklamasına göre, zil ileri geri hareket ederken iki yanındaki çanlara dokunuyor ve sürekli olarak şarj ve deşarj oluyor. Dolayısıyla iki uç arasında az miktarda yük akıyor ve buradaki tek kayıp temelde havanın direnci.
Öte yandan bunun pillerin bileşimiyle de bir ilgisi olabilir, ancak gizem de burada yatıyor. Bilim insanlarının bazı farklı fikirleri olsa da kimse tam olarak neyden yapıldıklarını bilmiyor. İtalyan rahip ve fizikçi Giuseppe Zamboni tarafından yapılanlara benzerliği nedeniyle zil “kuru yığın” olarak adlandırılıyor.
Zamboni yığını çinko sülfat emdirilmiş ve diğer tarafı manganez dioksit ile kaplanmış kağıda yapıştırılmış yaklaşık 2.000 çift kalay folyo diskinden oluşuyor. Oxford’daki piller de sülfür olduğu düşünülen bir dış kaplama ile kapatılmış olduğundan bu da onu daha çok muma benzetiyor. Ancak elbette mum değiller. Zira aksi takdirde zilin çalışması imkansız olurdu.
Peki bu zil ne zaman duracak? Taylor, zilin son 40 yılda gözle görülür bir şekilde yavaşladığı göz önüne alındığında, muhtemelen 5 veya 10 yıl daha çalışacağını söylüyor. Durmasının nedeninin ise enerjisinin tükenecek olması olduğunu belirtiyor.
